Hooggevoelig & Strong-willed
Hooggevoeligheid laat zich onder andere kenmerken door het hebben van een sterk inlevingsvermogen, het waarnemen van subtiele informatie, emoties en sferen en het vermogen om samenhang te zien tussen losse elementen. Het overkoepelende element hierin is voelen, waardoor we kunnen verbinden. Dit kan je als kind kwetsbaar maken, waardoor je bijvoorbeeld schrikt, niet het gevoel hebt dat je goed genoeg bent of verlegen bent als je in contact komt met andere mensen of onbekende situaties.
Deze elementen zie ik ook terug bij mijn tweeling, maar toch voelde het alsof er iets ontbrak. Mijn ene zoon kan bijvoorbeeld heel erg verbinding zoeken, aanvoelen hoe de juf zich voelt, sokken willen wisselen als het naadje hem irriteert of achter mijn rug een verjaardagsfeestje binnenkomen. Aan de andere kant heeft hij ook soms ineens enorme driftbuien, maakt hij gefrustreerd duidelijk wat hij wil als het niet gaat zoals hij het voor ogen heeft of stelt hij zich dwingend op en wordt soms zelfs ineens fysiek. Hoe past dat bij hooggevoeligheid?.
In 2012 legde Janneke van Olphen de link tussen hooggevoeligheid en het hebben van een sterke wil (strong-willed). De term strong-willed is niet nieuw en werd al eerder gebruikt in de Verenigde Staten. De term werd alleen niet eerder in verband gebracht met hooggevoeligheid. Elaine Aron gaf eerder de term high sensation seeker/HSS aan kinderen die zij ooit het extraverte hooggevoelige kind noemde. Janneke van Olphen verklaarde deze term door te kijken naar de combinatie van hooggevoeligheid aan de ene kant en het enthousiasme, drang naar ontdekken, autonoom willen zijn, leergierigheid en eigenzinnigheid van het kind wat zij strong-willed noemt aan de andere kant.
Kenmerken Strong-willed
Een hooggevoelig kind met een sterke wil:
-
Wil van alles ontdekken;
-
Heeft een sterke intrinsieke motivatie;
-
Is nieuwsgierig en ondernemend;
-
Doet precies wat hij of zij wil en is niet te stoppen;
-
Zit vol ideeën;
-
Gaat de strijd met je aan;
-
Is graag actief;
-
Heeft een ongeduldige aard;
-
Is sterk in het bedenken van tegenargumenten;
-
Doet vaak alsof hij of zij het voor het zeggen heeft en niet de ouder;
-
Is enorm aanwezig en dat mag iedereen weten!
Al deze drijfveren zorgen er ook voor dat je bij je kind geregeld schaduwkanten naar boven ziet komen.
Wat zie je dan bijvoorbeeld gebeuren?
-
Is geïrriteerd;
-
Is heel druk;
-
Geeft niet op totdat hij of zij gelijk krijgt;
-
Wordt brutaal;
-
Wordt buitenproportioneel boos;
-
Gaat schreeuwen, slaan of zelfs schoppen.
Menig ouder vertelt mij over deze momenten in hun gezin. Het drijft ouders zelfs wel eens tot wanhoop en de buitenwereld heeft een sterke mening over wat je doet in zo’n situatie. De ouder voelt geregeld de spanning bij zichzelf ook stijgen en de buitenwereld vertelt je vaak je kind toch eens aan te pakken als het zich ' misdraagt ' . Het gedrag wat je kind laat zien is wellicht niet prettig, maar wel heel handig. Het geeft namelijk signalen over bijvoorbeeld spanning/overprikkeling.
Voorbeeld
Boris loopt met papa en mama in een pretpark. Hij wil een ijsje, maar zijn ouders hebben bedacht dat het wel even genoeg is met al dat zoet en zijn broertje en zusje willen eerst naar de achtbaan. Boris is het er niet mee eens en gaat van vragen om een ijsje naar luid krijsen, op de grond liggen en ondertussen zijn broertje nog een schop geven. Moeder schaamt zich voor het gedrag van haar zoon en kijkt om zich heen. Ze vangt afkeurende blikken op van mensen die langslopen. Vader is het zat, hij wilde toch al niet mee naar een pretpark op zo’n drukke en warme dag, grijpt Boris bij zijn arm en trekt hem omhoog. Met een luid: stop hiermee! maakt hij de situatie alleen nog maar erger. Boris is in alle staten!
Wat vertelt het gedrag je als ouder?
Boos gedrag trekt de aandacht en dat zie je vaak gebeuren in een situatie zoals deze. Mensen vinden er wat van en acteren op een bepaalde manier. Of die boosheid daarmee weggaat is de vraag. Nogmaals, boosheid is logisch gedrag, maar er liggen zoals Janneke van Olphen dit zegt boosmakers aan ten grondslag. Boosmakers zoals gevoelens van verdriet, spanning, teleurstelling, jaloezie, angst, je niet gezien voelen, gevaar.
Boris is al de hele dag in het pretpark. Het is er warm en ontzettend druk, overal zijn prikkels. Hij wil dolgraag overal in en het liefste wel tien keer achter elkaar. Hij vindt het aan de ene kant best spannend die hoge achtbaan, maar zijn drang naar uitproberen overheerst. Papa vindt hem echter nog best een beetje klein en besluit eerst met zijn grote zusje te gaan. Boris voelt zich achtergesteld en daardoor teleurgesteld. Hij is jaloers op zijn zusje, hij had zich er zo op verheugd met papa in de achtbaan te gaan en nu mag hij ook al geen ijsje!
Achter het boze gedrag zit dus veel meer dan ‘ dwars ’ doen, zoals ouders het kunnen ervaren. Zo kan het zijn dat een overprikkeld kind (vanuit de hooggevoelige kant) dit via de schaduwkant van strong-willed zijn laat zien.
Wat doe je nu?
Als je kind zo boos wordt kun je zien dat het misschien rust nodig heeft. Er zijn te veel prikkels die binnenkomen, waardoor ze niet meer allemaal verwerkt kunnen worden en dan barst de bom. Je kind kan vaak dit soort emoties niet direct herkennen of kan nu eenmaal in het voorbeeld van het pretpark niet aan die prikkels ontkomen. Het is dan belangrijk als ouder op de juiste wijze te reageren om zo je kind te helpen ontprikkelen.
"Niet aanspreken, maar aansluiten"
Wat helpt niet?
Laat ik voorop stellen dat iedere ouder zich de neiging tot direct corrigeren kan voorstellen. Je wilt niet dat je kind zo uit zijn of haar dak gaat. Zoals Janneke van Olphen schrijft zie je geregeld dat ouders op de volgende manier reageren:
-
Je stem verheffen. Boos worden op een overprikkeld kind kan de situatie verergeren. Het stoplicht van je kind staat op rood. Je kind voelt de spanning alleen maar oplopen, omdat het boos zijn van de ouder voelt als afwijzing. Deze afwijzing kan het kind ook voelen door een opmerking als; doe eens even normaal!
-
Praten met je kind. Als je kind dusdanig overprikkeld is dat er een heftig emotionele situatie ontstaat is een kind niet in staat om op een contructieve manier met je in gesprek te gaan. Als je boos bent gaat er veel meer bloed naar je reptielenbrein dan naar je denkbrein, waardoor nadenken zeer lastig wordt. Het is ook niet het moment je kind wat te leren, over hoe hij of zij de volgende keer op een andere manier of ander moment om een ijsje kan vragen.
-
Oplossingen aanreiken. Haakt eigenlijk aan op praten met je kind. ‘ Dan gaan we nu naar de achtbaan en nemen we daarna een ijsje ’. Ook hiervoor heeft je kind meestal geen ruimte.
-
Negeren of weglopen. Op het moment dat je je kind negeert om zo de spanning uit de situatie te halen wordt de spanning alleen maar verhoogd. Je kind voelt zich in de steek gelaten.
Wat helpt wel?
Het gaat om de juiste timing, want waar vraagt je kind nu eigenlijk om in zo'n bui? Wat is zijn of haar behoefte? Wat ligt er aan het gedrag ten grondslag? En hoe verhoudt zich jouw manier van reageren tot de reactie van je kind?
Als Hooggevoelig & Strong-willed specialist help ik je als ouder onder andere bij het proces van opvangen van emoties:
-
het herkennen van signalen;
-
het erkennen van je kind door je perspectief te veranderen
-
het zien van kwaliteiten;
-
het samen verwerken en leren.